‘Oku ou malie’ia he hiva ko ‘eni, fakamanatu melie pe ki he taimi kuo hili moe famili ‘i Tonga’ na. Mou mamata atu mo hivehiva pe mo Makamaile. Malo ma’u koloa .

Beautiful song describing village life in Tonga, brings back many memories. I will attempt to translate as best I can. Makamaile talk about the backstory to this song which starts at 14:00

Si’i Tonga fa’u ‘o Makamaile (14:00)

Teu langa fale Tonga ‘i ha ki‘i potu vao

Pea huohuo fiefia pe

Kaka hake toli niu, Pea inu pe ke fiu

Fakalata fiemalie

Kaka hake heke hifo hihi loku hau he ifo tuli hopo kakautahi faka’uha pe

Si‘i Tonga e koe ki‘i ‘Otu Motu ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe hehe,

Ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe

‘I he hopo ae la’a teu fiefia pe

Ngaahi lou’akau lalanga toli mei

‘o kato tulu pe ‘a e fale lalanga pola pe

Fakalata fiemalie

Hifihifi ke manifi fakapakupaku mei pekepeke tunu moa moe manioke

Si‘i Tonga e koe ki‘i ‘Otu Motu ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe

ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe

Te u mapu tuitui

Taufetuli ta’e su

Toli fekika tuli puaka oiaue

Tafue va’inga moa pea hiko ono pe

Fakalata fiemalie

Langatoi kumi toi ‘i ha lalo mohokoi

Kumi veka (ki) keu ‘ilo’i koe

Si‘i Tonga e ko e ki‘i ‘Otu Motu ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe hehe

ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe

Taitai to ‘ae la’aa

Teu manatu atu pe

Ki he taimi faklata pe ko e

Na’e nofo ‘a e famili

I ha ki’i poto vao

Fakalata fiemalie

‘I he malu efiafi na’e tafu pe ha afi

‘o fanongo talanoa koe fananga pe

Si‘i Tonga e koe ki‘i ‘Otu Motu ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe hehe

ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe

Na’e tuku ‘a e fonua ‘e he Tu’i ko Tupou

Kia Tu’i mo ‘Eiki ‘o e langi

Kae lilingi hifo ai ae ngaahi tapuaki

Ae ‘ofa moe tui lahi

Koe kakai fa’a lotu koe kakai tui lahi

Koe kakai fe’ofo’aki fakakalaisi

Tauhi sapate hiva malie  

‘o fe’ofo’ofani ma’u pe x2

Kaka hake heke hifo hihi lou hau he ifo tuli hopo kakautahi faka’uha pe

Si’i Tonga e koe ki’i ‘Otu Motu ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe

ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe x 2