‘Oku ou malie’ia he hiva ko ‘eni, fakamanatu melie pe ki he taimi kuo hili moe famili ‘i Tonga’ na. Mou mamata atu mo hivehiva pe mo Makamaile. Malo ma’u koloa .
Beautiful song describing village life in Tonga, brings back many memories. I will attempt to translate as best I can. Makamaile talk about the backstory to this song which starts at 14:00
Si’i Tonga fa’u ‘o Makamaile (14:00)
Teu langa fale Tonga ‘i ha ki‘i potu vao
Pea huohuo fiefia pe
Kaka hake toli niu, Pea inu pe ke fiu
Fakalata fiemalie
Kaka hake heke hifo hihi loku hau he ifo tuli hopo kakautahi faka’uha pe
Si‘i Tonga e koe ki‘i ‘Otu Motu ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe hehe,
Ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe
‘I he hopo ae la’a teu fiefia pe
Ngaahi lou’akau lalanga toli mei
‘o kato tulu pe ‘a e fale lalanga pola pe
Fakalata fiemalie
Hifihifi ke manifi fakapakupaku mei pekepeke tunu moa moe manioke
Si‘i Tonga e koe ki‘i ‘Otu Motu ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe
ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe
Te u mapu tuitui
Taufetuli ta’e su
Toli fekika tuli puaka oiaue
Tafue va’inga moa pea hiko ono pe
Fakalata fiemalie
Langatoi kumi toi ‘i ha lalo mohokoi
Kumi veka (ki) keu ‘ilo’i koe
Si‘i Tonga e ko e ki‘i ‘Otu Motu ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe hehe
ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe
Taitai to ‘ae la’aa
Teu manatu atu pe
Ki he taimi faklata pe ko e
Na’e nofo ‘a e famili
I ha ki’i poto vao
Fakalata fiemalie
‘I he malu efiafi na’e tafu pe ha afi
‘o fanongo talanoa koe fananga pe
Si‘i Tonga e koe ki‘i ‘Otu Motu ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe hehe
ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe
Na’e tuku ‘a e fonua ‘e he Tu’i ko Tupou
Kia Tu’i mo ‘Eiki ‘o e langi
Kae lilingi hifo ai ae ngaahi tapuaki
Ae ‘ofa moe tui lahi
Koe kakai fa’a lotu koe kakai tui lahi
Koe kakai fe’ofo’aki fakakalaisi
Tauhi sapate hiva malie
‘o fe’ofo’ofani ma’u pe x2
Kaka hake heke hifo hihi lou hau he ifo tuli hopo kakautahi faka’uha pe
Si’i Tonga e koe ki’i ‘Otu Motu ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe
ko si’oto ‘ofa’anga ma’u pe x 2
Let's learn Tongan 